Phú Thọ là vùng đất cội nguồn của dân tộc Việt Nam, nổi tiếng với nhiều đặc sản trong đó có xôi nếp gà gáy Mỹ Lung. Thơm ngon nổi tiếng khắp vùng, gạo nếp gà gáy Mỹ Lung được ví von như “Hạt Ngọc Của Trời” ban tặng cho vùng đất này.

1. Sự tích xôi nếp gà gáy Mỹ Lung

Có một sự tích về xôi nếp gà gáy Mỹ Lung là có 1 cô con dâu, khi sắp về nhà chồng thì được mẹ đẻ cho một túi gạo nếp làm của hồi môn. Sau khi về ở nhà chồng vài hôm, thì người mẹ chồng mới bảo với cô con dâu là ngày mai có giỗ, thế nên ngày mai con dậy sớm thổi xôi nhé. Sáng ngày hôm sau vì ngủ quên mà đến khi tiếng gà gáy vang trời thì cô con dâu mới tỉnh dậy. Lúc ấy vội vã quá cô ấy không kịp giã gạo nữa, cô ấy mới lấy túi gạo mà mẹ mình cho để mang đi nấu xôi. Nhưng rất may là túi gạo ngày hôm ấy nấu xôi xong mọi người khen rất là ngon. Mọi người mới hỏi cô con dâu là lấy gạo ở đâu nấu xôi mà ngon đến thế. Cô mới nói ra sự tình và từ đó về sau mọi người gọi là xôi nếp gà gáy.

2. Nguồn gốc của xôi nếp gà gáy Mỹ Lung

Xôi nếp gà gáy thì có nguồn gốc từ một xã vùng sâu, vùng xa của huyện Yên Lập đó là xã Mỹ Lung. Được trồng trên ruộng bậc thang, hạt dài, mẩy, có hương thơm khi nấu xôi rất dẻo và có một mùi hương đặc trưng. Giống gạo nếp gà gáy Mỹ Lung này thì rất là quý hiếm, vì vậy nếu có cơ hội về với Phú Thọ nên một lần thưởng thức xôi nếp gà gáy Mỹ Lung. Hương vị ấy thưởng thức một lần là không thể nào quên được.

3. Xôi nếp gà gáy Mỹ Lung

Xôi nếp gà gáy Mỹ Lung rất dễ nấu chỉ trong thời gian ngắn sẽ sôi nhanh, mau chín xôi, xôi nếp gà gáy Mỹ Lung rất mềm, dẻo, không dính tay. Chỉ cần ngâm gạo nếp trong một khoảng thời gian ngắn, thì khi nấu xôi rất nhanh chín, lại còn thơm dẻo ngon. Người Mường thường gói xôi vào lá dong hoặc lá chuối để thưởng thức, dù có để trong tủ lạnh thì sáng hôm sau xôi vẫn mềm dẻo, không bị cứng khô. Ăn xôi mà chấm với một ít muối vừng thì càng tăng thêm sự thơm ngon của xôi nếp gà gáy Mỹ Lung.

Trong những ngày lễ lớn hay những dịp quan trọng của gia đình thì người Mường thường nấu rượu và xôi nếp gà gáy Mỹ Lung để đãi khách.

4. Đặc tính của gạo nếp gà gáy Mỹ Lung

Gạo nếp gà gáy hiện nay được nhân giống và gieo trồng ở nhiều nơi khác, nhưng dường như chỉ khi trồng ở vùng đất Mỹ Lung thì gạo mới cho ra được những hạt gạo dẻo thơm ngon mà thôi. Theo tính thời vụ thì hiện tại gạo nếp gà gáy có thời gian sinh trưởng khác với những giống lúa thường thấy.

Thời vụ của lúa thì bắt đầu từ tháng 5 đến tháng 10 hàng năm. Thân cây lúa cao, bông lúa thẳng đứng, khi thu hoạch phải dùng dụng cụ chuyên cắt của người Mường là cái “túm”. Sau khi cắt lúa xong bà con người dân mới đem phơi cả cây, ăn đến đâu thì mới xay xát đến đó.

5. Nguy cơ mất giống gạo nếp gà gáy Mỹ Lung

Đã từng có một thời gian giống gạo nếp gà gáy Mỹ Lung mất tích trên thị trường gạo. Nhưng những năm gần đây gạo nếp gà gáy Mỹ Lung đã được nhân giống và trồng nhiều hơn. Với ý thức bảo vệ nguồn gen của giống lúa quý hiếm này, nên ở nhiều địa phương khác đã bắt đầu canh tác giống lúa này. Trên thị trường, gạo nếp gà gáy Mỹ Lung đang dần khẳng định được vị thế riêng của mình được rất nhiều người tiêu dùng chào đón và tìm mua.

Là đặc sản của miền Đất Tổ gạo nếp gà gáy Mỹ Lung đã được công nhận sản phẩm OCOP 3 sao với mức giá bán dao động hiện tại từ 45.000 đồng đến 50.000 đồng/kg.

Giống gạo nếp gà gáy Mỹ Lung được người Mường xem như “Hạt Ngọc Của Trơi” ban tặng cho họ. Nếu có dịp du lịch đến Phú Thọ chắc chắn nên tìm thử xôi nếp gà gáy Mỹ Lung thưởng thức một lần nhé. Sau khi ăn xong sẽ không bao giờ quên được cái hượng vị đó không thể không nhớ đến xôi nếp gà gáy Mỹ Lung và tình người mến thương ở đất tổ quê ta.